مدیریت بحران (سیل -زلزله-طوفان - آتش سوزی - جنگ و...) پروژه جهانی نقشه امنیت در حوادث طبیعی (GDSMP) جهت آموزش در مدارس و مراکز آموزشی

 مدیریت بحران‏های طبیعی چیست و چگونه انجام می‏شود؟

نخست مدیریت بحران علمی کاربردی است که به وسیله مشاهده سیستماتیک بحرانها و تجزیه و تحلیل آنها در جستجوی یافتن ابزاری است که بوسیله آنها بتوان از بروز بحران ها ، پیشگیری نمود و یا در صورت بروز آن در خصوص کاهش اثرات آن آمادگی لازم امداد رسانی سریع و بهبودی اوضاع اقدام نمود.

پروژه جهانی نقشه امنیت در حوادث طبیعی

مقدمه

مدیریت بحران چهار مرحله دارد :

کاهش خطرات ، آمادگی ، پاسخ و بازیافت / بازسازی .

کاهش خطرات و آمادگی مراحلی هستند که قبل از وقوع حادثه انجام می پذیرند.

 پاسخ و بازیافت /بازسازی مراحل پس از وقوع حادثه هستند.

کاهش خطر به منظور آن است که هیچ خسارتی به بار نیاید.

آمادگی به معنی آن است که برای زمانی که مردم خسارت می بینند چیزهایی از قبل آماده کرده باشیم.

پاسخ به معنی تخلیه افراد یا نجات آن ها در هنگام وقوع حادثه است.

بازیافت / بازسازی به معنای ساخت مجدد و یا بهبود محیط زیست اجتماعی و طبیعی نسبت به قبل از حادثه است.

در زلزله بزرگ هانشین آواجی در سال 1995 ، بیش از 80% تلفات مردمی در اثر خراب شدن خانه هایشان بود. علت تلف شدن مردم در آتش سوزی ها این بود که نمی توانستند آن ها را از زیر آوار نجات دهند. بنابراین خانه های مستحکم در برابر زلزله مهمترین عامل کاهش خسارات است. ساختن خانه های مستحکم در برابر زلزله کاهش خطر نام دارد. در این زلزله بسیاری از مردم توسط همسایگان خود نجات یافتند.  تقریبا 60% تلفات در 15 دقیقه اول پس از وقوع زلزله بود. توسعه سیستم اجتماعی برای نجات حادثه دیدگاه نیز موجب کاهش خسارات می شود و آمادگی نام دارد.

با درسی که از زلزله بزرگ هانشین آواجی گرفته شد و در ایران زلزله بم و اخیرا حادثه ساختمان پلاسکو تهران، کارهای قبل از وقوع زلزله ( کاهش خطرات و آمادگی ) بسیار مهم هستند و مسئله کاهش خطرات باید بیش از مراحل دیگر مدیریت بحران در جامعه جدی تلقی شود.

آموزش فعلی برای مقابله با حوادث در ژاپن شامل آموزش تخلیه افراد و یا آموزش نجات است . این مرحله پاسخ نام دارد. اطلاعاتی که در این مورد از رسانه ها داده می شود بیشتر راجع به کیف زلزله یا آموزش نجات است. بنابراین فقدان آگاهی و تاکید بر کاهش خطرات قبل از وقوع زلزله در جامعه احساس می شود.

پروژه جهانی نقشه امنیت در حوادث طبیعی (GDSMP) پروژه ای است که در طی آن دانش آموزان حوادث گذشته جامعه خود و وضعیت فعلی مدیریت بحران را مطالعه می کنند ، مشکلاتی که ممکن است هنگام وقوع حادثه رخ دهد را در نظر می گیرند ، و در باره کاهش خطرات و آمادگی تدبیری می اندیشند. این فرآیند با بحث کردن دانش آموزان در مورد حادثه با استفاده از نقشه مدرسه خود ، تحقق می پذیرد. نهایتا تدابیری که دانش آموزان در مورد کاهش خطرات می اندیشند به نقشه منتقل شده به عنوان نقشه امنیت در برابر حوادث در جامعه مطرح می گردد. نقشه تمام مدارس از سراسر دنیا به هم متصل شده و تبدیل به نقشه جهانی امنیت در برابر حوادث می شود.

  اهداف:

• دانش آموزان اهمیت کاهش خطر قبل از وقوع حادثه را درک کنند.
• دانش آموزان به مسائل مربوط به جامعه علاقمند شوند.
• دانش آموزان در مورد مدیریت بحران در حوادث مطالبی را بیاموزند.

  فعالیت ها 

  یادگیری در مورد حوادث طبیعی

• گام 1 : مشخص کردن حادثه

    معلم هر مدرسه از میان حوادث متعدد طبیعی که برای آن مکان رخ می دهد یکی را که از اهمیت بیشتری برخوردار است و احتمال بیشتری برای وقوع آن می رود بر می گزیند.

• گام 2 : حوادث قدیم

      دانش آموزان و معلمین راجع به حوادث گذشته که در کشور یا شهر دانش آموز اتفاق افتاده تحقیق می کنند. برای روش تحقیق هر مدرسه خود می تواند تصمیم بگیرد اما برای مثال می تواند از روش های زیر نیز استفاده کند:

    از خبرگان در زمینه حوادث.

    از اینترنت و کتاب ها

    از افراد جامعه که در مسئله کاهش خطرات در برابر حوادث شرکت دارند.

     در این مورد می توانند به سوالات زیر پاسخ دهند:

    زمانی که این اتفاق افتاده

     منطقه ای که تاثیر پذیرفته

      تعداد تلفات انسانی

     دلائل مرگ و صدمه

    خسارات وارده به خانه ها

      خسارات به تاسیسات ( لوله های آب ، گاز و الکتریسیته)

     خسارات به حمل ونقل

      اعمال و رفتار مردم هنگام حادثه

      زندگی پس از وقوع حادثه

      بازیافت و یا باز سازی

     ویژگی های حادثه ( از نقطه نظر محیط زیست طبیعی)

• گام 3: تدابیر لازم برای کاهش خطرات ( در سطح خانواده و یا جامعه  )

    دانش آموزان به افراد جامعه و خانواده خود در مورد تدابیری که برای کاهش خطرات حادثه اندیشیده اند گوش فرا می دهند.

 تولید نقشه امنیت در برابر حوادث

• مواد لازم

      نقشه محوطه مورد نظر ( ترجیحا دانش آموز هر ساختمان را در محوطه بشناسد ، محوطه مدرسه در دبستان و راهنمایی ترجیح دارد.)

      بزرگی نقشه حدود m2 ´ m2 است. معلمین می توانند چند نقشه را تهیه و به هم بچسبانند.

• گام 1 : بررسی محیط طبیعی

            دانش آموزان و معلمین محتوای زیر را بررسی می کنند . نتایج بررسی با استفاده از رنگ های خاص به نقشه منتقل می شود.

           منطقه شهری( قرمز)

      مرز بین کوه و قسمت مسطح ( سبز)

     منطقه استخر ، برکه و یا آبراه ( آبی)

• گام 2 : بررسی منطقه ساختمانی

            دانش آموزان و معلمین محتوای زیر را بررسی می کنند . نتایج بررسی با استفاده ازرنگ های خاص به نقشه منتقل می شود.

        راه آهن ( مشکی )

       جاده اصلی ( قهوه ای )

       کوچه باریک ( صورتی )

          پارک یا فضای باز ( فیروزه ای )

       آب را ه ( آبی )

• گام 3 : بررسی منابع انسانی و مادی

       دانش آموزان و معلمین موارد زیر را بررسی می کنند و نتایج بررسی را به نقشه منتقل می کنند. این کار می تواند با قرار دادن اشیایی روی نقشه که نماد منابع مادی و انسانی باشندصورت پذیرد تا راحت از روی نقشه شناسایی شود.

اگر نیاز باشد باید کار میدانی صورت پذیرد.

    نشان دادن سازمان های مربوط به دولت ، پزشکی ، یا نجات از حوادث

      ساختمان های مدیریتی ، آتش نشانی ، ایستگاه پلیس

      مدرسه و مهد

      موسسات پزشکی

     تالارهای هنری ، اماکن رفاهی عمومی

    اماکن عمومی دیگر

     نشان دادن اماکن و امکانات مربوط به مدیریت بحران

    مکان یا ساختمانی که برای تخلیه افراد و استقرار در  آن جا مناسب است.

     ایستگاه کمک های اولیه

    مغازه برای غذا ، مایحتاج روزانه ، لوازم پزشکی ، سوخت ، و کالاهای دیگر برای زندگی روزانه

      انبار وسائل برای مقابله با خطرات حوادث

     ارگان هایی که وسائل سنگین دارند

      پمپ دستی ، منابع آب

     نشان دادن اماکن خطرناک و چیزهایی که ممکن است سقوط کنند یا بشکنند

     موسسات نگهداری از وسائل خطرناک

     دیوارهای بلوکی ، دیوارهای سنگی

     تابلوهای  تبلیغات تجاری

        نشان دادن منابع انسانی برای مدیریت بحران جامعه

     اجتماع همسایگان ، رهبر گروه مدیریت بحران جامعه ، کمپانی یا افراد متبحر در قسمت آتش نشانی ، افراد با تجربه در پست های دولتی ، کارگر در شرکت های ساختمانی ، مشاور رفاهی کودکان ، مترجم ، و مددگاران اجتماعی

        نشان دادن خانه هایی که در آن ها افرادی هستند که به کمک در حوادث نیازمندند.

     افراد مسن

      افراد بستری

      افراد دارای مشکل روحی

      بچه هایی که زیر دبستان هستند

      افراد خارجی

 گام 4 : برآورد خسارات به ساختمان ها ، خانه ها و تاسیسات

       براساس یادگیری انجام شده در مورد حوادث و نقشه پدید آمدهم ، دانش آموزان و معلمین خسارات احتمالی به مدرسه را در هنگام یک حادثه بررسی می کنند. اگر مدرسه در مورد خسارات احتمالی اطلاعات داشته باشد ، می تواند همیشه به آن رجوع کند. خسارات روی نقشه با رنگ مشخص شده است.  فصل یا زمانی که حادثه امکان دارد رخ دهد نیز مشخص می شود. اگر معلم فصل و زمان وقوع حادثه را که امکان دارد در آن زمان خسارات شدید تر باشد مشخص کند ، دانش آموزان می توانند جدی بودن خسارات در این زمان را بفهمند.salamatomehr

• گام 5:  اقدامات هنگام یا بلافاصله پس از حادثه

      معلمین و دانش آموزان راجع به مسائل زیر بحث می کنند. آن ها تصویری از وضعیت هنگام حادثه و بلافاصله پس از آن ترسیم می کنند و دقت می کنند که نه تنها هر یک از آن ها بلکه همه اعضای خانواده و یا جامعه قابل تخلیه شدن از مکان خسارت دیده هستند یا نه و این که سازمان های مربوط به حوادث قادر به آمدن به محل حادثه هستند یا نه ؟

      عملیات و روش تخلیه هنگام حادثه

      عملیات و روش تخلیه اعضای خانواده و فامیل

     عملیات و نجات مردمی که نیاز به کمک دارند.

   گام 6 : مشکلات در هنگام و یا بلافاصله پس از حادثه

       بر اساس فعالیت های انجام شده در گام 5 ، دانش آموزان ومعلمین راجع به مسائل مربوط به حادثه بحث می کنند. معلمین متوجه اهمیت تدابیراتخاذ شده قبل از حادثه هستند.

• گام 7: زندگی پس از حادثه ( بازیافت / باز سازی ) و مشکلات آن

       دانش آموزان به زندگی پس از حادثه فکر می کنند و به مشکلات و مسائل مربوط به بازیافت / بازسازی می اندیشند و مشکلات را به نقشه منتقل می کنند.

• گام 8 : تدبیر در مورد نحوه کاهش خطرات حوادث طبیعی

      دانش آموزان و معلمین  تدابیری را که اشخاص ، خانواده و جامعه می توانند قبل از حادثه اتخاذ کنند، مورد بحث و بررسی قرار می دهند و این تدابیر را به نقشه منتقل می کنند.  تدابیر این مرحله به معنای کاهش خطرات و آمادگی مقابله است ، اما لازم است معلمین بر تدابیر برای کاهش خطرات بیشتر تاکید کنند.

  برنامه کاری 

در قسمت زیر  برنامه کاری GDSMP نشان داده شده است. اعداد داخل پرانتز ساعت های لازم در هر گام را نشان می دهد. در این برنامه 50 دقیقه معادل یک ساعت است . ساعت های نشان داده شده در این برنامه کمترین تعداد ساعت مورد نیاز است و هر مدرسه می تواند تعداد این ساعت ها را در هر گام افزایش دهد. امیدواریم دانش آموزان ساعت های پس از مدرسه و هم چنین روزهای پنجشنبه را به این مسئله اختصاص دهند تا بتوانند زمان بیشتری را صرف این پروژه کنند.

    یادگیری در مورد حوادث طبیعی

• گام 1 : مشخص کردن حادثه  

                 معلم قبل از شروع پروژه حادثه را مشخص می نماید

• گام 2: حادثه قبلی رخ داده در مکان (5)
•  
• گام 3:  تدابیر وفعالیت هایی که برای کاهش خسارات ناشی از حادثه اندیشیده شده است .( به طور فردی یا در سطح خانه و اجتماع )(2)

        ساعت های مورد نیاز در این گام برای جمعبندی اطلاعاتی است که دانش آموزان و معلمین از مصاحبه ها و تحقیقات جمع آوری کرده اند و شامل ساعت های لازم برای مصاحبه با اعضای خانواه یا جامعه نیست.

  تولید نقشه امنیت در برابر حوادث

• گام 1:  بررسی محیط طبیعی (5/0)

         گام 1 و 2 همزمان اجرا می شوند.

• گام 2: بررسی محیط ساخته شده ( 5/0)

         گام 1 و 2 همزمان اجرا می شوند.

• گام 3: بررسی منابع انسانی و مادی (1)
•  
• گام 4: بررسی خسارات احتمالی به ساختمان ، خانه ها و تاسیسات(2)
•  
• گام5:  عملیات در هنگام و پس از حادثه ( 1)
•  
• گام 6:  مسائل ومشکلات درهنگام و پس از حادثه ( 1)
•  
• گام 7: زندگی پس از حادثه ( بازیافت / بازسازی ) و مشکلات آن( 1)
•  
• گام 8:  تدابیر در مورد کاهش خطرات و آمادگی (2)
•