مدیریت گریه کلاس اولی های ( اضطراب جدایی)

چند توصیه روانشناسی محمد کفاش روانشناس بالینی

اگر فرزند شما گریه و بی‌تابی می‌کند، با او حرف بزنید و درباره احساس او بپرسید. اینکه او از چه چیزی نگران شده و گریه می‌کند، مهم است. نگرانی او را باز کنید.

حتما اول مهر به عنوان نخستین روز از آغاز سال تحصیلی همراه بچه‌ها باشند و آنها را به مدرسه ببرند.چراکه احساس می‌کنند تکیه گاه آنها همراهشان است.

سال تحصیلی می‌تواند هم برای والدین و هم برای بچه‌ها بسیار سخت و پر اضطراب باشد؛ چرا که پر از ابهام است و بچه‌ها و والدین نمی‌دانند که قرار است چه اتفاقی رخ دهد.

حتی می توانید بچه‌ها را روز قبل به مدرسه ببرید تا با مسیر مدرسه آشنا شوند. درباره محیط مدرسه و کتاب هایی که قرار است بخوانند نیز با آنها صحبت کنید. همچنین برای کاهش اضطراب بچه ها درباره فضای مدرسه هم می‌توان صحبت کرد.

شب قبل از «اول مهر» از خاطرات خوب و نه بد مدرسه برای بچه‌ها تعریف کنید

 بعضا پیش می آید فرزند بزرگتر خانواده خطاب به کلاس اولی می گوید "بدبخت شدی، ۱۲ سال گرفتار شده و باید درس بخوانی" یا اینکه "نمیدانی چه روزهای سختی داری، چطور می خواهی شش صبح از خواب بیدار شوی". این جملات را اصلا بیان نکنید؛ بلکه از خاطرات خوب مدرسه برای فرزند تعریف کنید.

کلاس اولی‌ها و اضطراب جدایی
وی با بیان اینکه جدایی از خانواده برای برخی بچه‌ها سخت است و این بچه‌ها دچار اضطراب جدایی هستند، تصریح کرد: این شرایط به ویژه برای بچه‌هایی که پیش دبستانی نرفته‌اند و یا بنا به هر علتی دچار اضطراب جدایی هستند، سخت‌تر است.اگر فرزندتان دچار چنین اضطرابی است سعی کنید روزهای اول ناگهان فرزند را به تنهایی به مدرسه نفرستید.

به این معنا که والدین حتما همراه فرزند در مدرسه باشند، در صورت لزوم با ناظم درباره این شرایط صحبت کنند و در بخش هایی از مدرسه حضور داشته باشند و فرزند را در مدرسه همراهی کنند و بعد کم کم از فرزند جدا شوند.

گاهی خود والدین مضطرب‌اند چون...

 گاهی شرایط به گونه ای است که گویی خود والدین آمادگی این را ندارند که بچه را به مدرسه بفرستند.

بعضا این والدین وابسته به فرزند هستند، به طوری که عنوان می کنند ما نمی دانیم بعد از رفتن بچه به مدرسه در طول روز چکار کنیم؟.
در برخی مواقع نیز والدین با یکدیگر مشکلات زناشویی دارند و در نبود فرزند نمی دانند چکار کنند چراکه فرزند باعث دلگرمی خانواده شده است.

قول الکی به بچه ندهید که اضطرابش بیشتر شود

اگر بچه مضطربی دارید به او بگویید که اگر شرایط برایت سخت شد می توانی از دفتر مدرسه با من تماس بگیری، یا به او بگویید من در کوچه می ایستم و بعد از زنگ اول که تو وارد کلاس شدی به منزل می روم و حتی می‌توانید در ساختمان مدرسه باشید تا فرزند زنگ های تفریح شما را ببیند.
البته فراموش نکنید که اگر چنین قول هایی به فرزند دادید حتما آن را عملی کنید، قول الکی به بچه ندهید؛ چراکه اضطرابش بیشتر می شود.
 وقتی بچه مضطرب است والدین باید برای او توضیح دهند که در کنار فرزند و در مدرسه هستند و کم کم از او جدا می شوند، عنوان کرد: اینگونه اعتماد اولیه کودک جلب می شود، البته نباید قول الکی داد و والدین حتما باید به حرفی که می زنند عمل کنند.سلامت و مهر روانشناسی

بچه ها باید یاد بگیرند جدا از والدین در مدرسه و در کنار دوستان خود باشند؛ اما...
وی افزود: اگر بچه مضطربی دارید، درباره شرایط او با معلم مقداری صحبت کنید. البته نباید فراموش کرد که قرار بر این نیست بچه ها شکننده و آسیب پذیر تربیت شوند؛ بلکه قرار است بچه ها کم کم یاد بگیرند تا در فضای جدایی از والدین قرار گیرند و در کنار دوستان خود در محیط مدرسه باشند. در عین حال باید کم کم بچه‌ها را با محیط مدرسه آشنا کرد.

این روانشناس خطاب به والدین خاطرنشان کرد: اینگونه نباشد که چون بچه مضطربی دارید از او مراقبت بیش از حد کنید.
اگر فکر می کنید فرزند شما مهارت اجتماعی ضعیفی دارد و نمی‌تواند روابط اجتماعی خوبی با هم سالان برقرار کند، حتما از متخصص کمک بگیرید. می توانید بچه‌ها را در دوره مهارت زندگی شرکت دهید.

 اگر فرزند شما گریه و بی‌تابی می‌کند، با او حرف بزنید و درباره احساس او بپرسید. اینکه از چه چیزی نگران بوده و گریه می‌کند، مهم است. نگرانی او را باز کنید.

به هیچ عنوان با بیان جملاتی نظیر اینکه "من هم رفتم مدرسه، عادت می کنی، اولش اینگونه است، انقدر موضوعات مهمی در زندگی وجود دارد که کلاس اول اصلا مهم نیست" احساس فرزند را بی ارزش نکنید.

کودک را در این فضا قرار ندهید که احساسات که تو تجربه می‌کنی ناچیز است. درباره احساسات فرزندتان با او صحبت کنید و دنبال راه حل بگردید.

 خیلی از دوستان دوران دبستان می‌توانند دوستان صمیمی ما در دوران بزرگسالی شوند.

محیط مدرسه فقط برای درس خواندن نیست؛ بلکه محیطی برای آموزش و درست کردن خاطره و به دست آوردن سرمایه‌های روانی و امنیت اجتماعی است. بنابراین در کنار فرزندان باشید تا بتوانند سرمایه‌های خود را در مدرسه پیدا کنند.

مدرسه نرفتن کودکان می‌تواند دلایل متعددی مانند ترس جدایی از والدین داشته باشد که در علم روان‌شناسی به این مشکل اختلال اضطراب جدایی کودکان گفته می‌شود. نرفتن به مدرسه می‌تواند مشکلات زیادی را برای کودکان و حتی والدین ایجاد کند که توجه کردن به این مشکل کودکان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و والدین باید به آن رسیدگی کنند تا باعث بروز مشکلات جدی‌تر در آینده نشود.
 

معمولأ در طول دوران زندگی کودکان، هیچ لحظه‌ای برای آن‌ها سخت‌تر از زمانی که می‌خواهند از مادرشان جدا شوند، نیست. حساسیت و واکنش والدین نیز نسبت به جدایی از کودکان خود، باعث افزایش ناراحتی و غم در کودکان می‌شود و ترس کودکان از جدایی را بیشتر می‌کند. کودکانی که به والدین خود وابسته هستند و تا قبل از ورود به مدرسه هیچ‌گاه از والدین خود جدا نشده‌اند، با ورود به سن 6 یا 7 سالگی و رفتن به مهد کودک و مدرسه دچار اختلال اضطراب جدایی از والدین می‌شوند. معمولأ این اختلال به این علت بوجود می‌آید که کودکان بعد از جدایی از والدین احساس امنیت نمی‌کنند و توانایی، مهارت و اعتماد به نفس مقابله با برخوردهای اجتماعی را ندارند. والدین وظیفه دارند که مهارت‌ها و رفتارهای مناسب در برخوردهای اجتماعی را به کودکان خود آموزش دهند، هم‌چنین روابط اجتماعی را در کودکان خود گسترش و دوست‌یابی و بازی با دوستان را به آن‌ها آموزش دهند.
مدرسه گریزی کودکان

یکی دیگر از دلایل مدرسه گریزی کودکان می‌تواند فشارهای بیش از حدی باشد که در محیط آموزشی به آن‌ها وارد می‌شود و یا ممکن است سطح آموزشی در حدی باشد که برای کودکان قابل تحمل نیست. متأسفانه گاهی اوقات درگیری‌های دائمی که در خانواده‌ها وجود دارد و هم‌چنین بی‌نظمی و بی‌مسئولیتی حاکم بر خانواده‌ها، فرصت خوبی را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا از والدین خود برای برآورده کردن خواسته‌هایی که از راه منطقی برآورده نشده‌اند، انتقام بگیرند و با مدرسه نرفتن بخواهند به خواسته‌هایشان برسند.

هم‌چنین گاهی اوقات توقعات بیش از حد والدین از کودکان خود باعث مدرسه گریزی کودکانشان می‌شود. در این شرایط کودکان هر گونه اذیت شدنی را به مدرسه رفتن ترجیح می‌دهند. متأسفانه بعضی از والدین به دلیل ترس و نگرانی‌های بیش از حدشان، کودکان خود را از محیط بیرون از خانه می‌ترسانند و این امر باعث می‌شود که کودکان زودتر مدرسه را ترک کنند و به خانه بروند. در بعضی موارد نیز خجالتی بودن کودکان می‌تواند دلیل مدرسه نرفتن آن‌ها باشد.
 

راه‌هایی برای غلبه بر اختلال اضطراب جدایی در کودکان

همیشه زمانی را به کودکان خود اختصاص دهید و از آن‌ها بخواهید اتفاقات روزمره خود را برایتان تعریف کنند و در هنگام صحبت کردن آن‌ها همه‌ی حواستان را به کودک خود بدهید. با این کار حس استقلال و اعتماد به نفس را در کودکان خود افزایش می‌دهید. در صورتی که قصد دارید برای مدتی از کودک خود جدا شوید، حتمأ چند روز قبل از جدا شدن از کودک خود، در مورد جدایی و دلایل آن توضیح دهید و کودک خود با دلایل منطقی توجیه کنید. با این کار کودکان مسئله جدایی از والدین را راحت‌تر می‌پذیرند و زمان کافی برای سازگاری خود با شرایط را دارند.
حس امنیت بیشتر در کودک خود ایجاد کنید

والدین باید بدانند که نباید به ترس‌های کودکان خود بیش از حد واکنش نشان دهند. همان‌طور که بی‌توجهی به ترس کودکان منطقی نیست، واکنش بیش از حد به ترس کودکان نیز عوارض نامطلوبی به دنبال دارد. بهتر است برای کاهش ترس کودکان از جدایی، با دادن پاسخ‌های منطقی از اضطراب آن‌ها جلوگیری کنید و قدرت فعالیت و تصمیم‌گیری را در کودکان تقویت کنید. هم‌چنین برای کاهش اضطراب کودکان از جدایی، می‌توانید از وقایعی که قرار است برای کودک در زمان غیاب شما اتفاق بیوفتد صحبت کنید و با این کار حس امنیت بیشتری را در کودک خود ایجاد کنید.

اجازه دهید کودکتان با ترس هایش روبرو شود

هرگز سعی نکنید برای ترس کودکان از مدرسه رفتن، آن‌ها را از مدرسه به خانه برگردانید. اجازه دهید کودکتان با ترس‌هایش روبه‌رو شود. مدرسه رفتن به کودکان در کاهش و بهبود ترسشان کمک می‌کند. در مواردی که اضطراب جدایی کودکان از والدین بسیار شدید باشد، بهتر است به صورت تدریجی و در زمان‌های کوتاه کودکان جدایی از والدین را تجربه کنند تا این جدایی برای آن‌ها عادی شود. هم‌چنین برای تلاش‌های موفقیت‌آمیز کودکان پاداش و جایزه در نظر بگیرید و با این کار انگیزه را در کودکان خود افزایش دهید. در صورتی که با همه‌ی این اقدامات کودکان باز هم از رفتن به مدرسه و مهد کودک امتناع کردند، اجازه دهید در خانه بمانند ولی محیط خانه را برای آن‌ها به محیطی سرشار از سرگرمی و استراحت و تفریح تبدیل نکنید. اگر غیر از این کار را انجام دهید در واقع به مشکل مدرسه نرفتن کودکان دامن زده‌اید.
داشتن یک مربی مهربان و باتجربه

یکی از مهم‌ترین عوامل آرامش دهنده، حضور یک مربی دل‌سوز، دوست‌داشتنی، جذاب، مهربان و صبور است. زیرا تجربه نشان داده حتی کودکان بسیار سخت و مضطرب نیز با داشتن یک مربی مهربان و باتجربه، جذب مدرسه شده‌اند و برای رفتن به مدرسه از خود علاقه نشان می‌دهند. مربیان نیز باید بدانند که در صورتی که با گریه کردن کودکان در مدرسه مواجه شدند هرگز به آن‌ها دروغ نگویند و از کلماتی مانند: مادرت می‌آید یا برمی‌گردد استفاده نکنند. در واقع مربیان باید به کودکان با مهربانی و صبوری بفهمانند که مدرسه یک محیط همیشگی برای آن‌ها می‌باشد و کودکان زیادی نیز در آن‌جا هستند که می‌توانند با آن‌ها بازی کنند و به این صورت محیط مدرسه را برای کودکان، به محیطی جذاب و سرشار از شادی تبدیل کنند.
 

علاوه بر راه‌کارهایی که گفته شد، برای درمان ترس و گریه کردن کودکان در مدرسه، می‌توانید کودکان خود را نزد روان‌شناسان کودک و یا مشاوران کودک ببرید تا آن‌ها بتوانند ریشه‌ی ترس و مدرسه گریزی کودکان را بیابند و با اعمال راه‌کارهای مناسب در رفع مشکل کودکان و مدرسه، به کودکان شما کمک کنند. علاوه بر مشاوران و روان‌شناسان کودک، والدین نیز نقش بسیار مهم و تأثیرگذاری را در بهبودی کودکانشان ایفا می‌کنند. والدین می‌توانند با همراهی کردن کودکانشان در فواصل زمانی مناسب در مدرسه، اعتماد به نفس کودکانشان را افزایش دهند و به کودکان خود در رفع مشکل مدرسه گریزی و ترس از جدایی از والدین کمک کنند.

محمد کفاش روانشناس بالینی