فرق هوش با عقل و هوش با حافظه چيست؟

 1. براي فهم تفاوتها و يا شباهتهاي موارد برشمرده شده در پرسش, چشم اندازي خواهيم داشت به تعريف هر يك از مفاهيم مزبور. 

الف. هوش(Intelligence):

هوش يا هوشياري يا آگاهي به ادراكها, افكار, احساسات, و خاطره هاي يك فرد كه در لحظه معيني فعال مي باشند, گفته مي شود.

هشياري در اين معنا با آگاهي برابر است. افزون بر موارد ياد شده, هوش, ادراكها و افكاري را نيز در بر مي گيرد كه ممكن است شخص تا زماني كه توجهش به سوي آنها جلب نشده است, فقط به صورت مبهم از آنها آگاهي داشته باشد. (گروهي از نويسندگان, زمينه روانشناسي, ج 1, ص 300)

 اين مفهوم انتزاعي كه تعاريف گوناگون ديگر از سوي روانشناسان درباره آن گفته شده, معمولا با ويژگي هاي زير همراه است:

توانايي, يادگيري سريع, انطباق با موقعيت هاي جديد, به كارگيري استدلال انتزاعي, درك مفاهيم كلامي و رياضي, انجام تكاليفي كه مستلزم درك رابطه موجود باشد.

 بالاخره در تعريف كوتاه ديگري درباره هوش گفته شده است:

توانايي يكپارچه فرد در عمل كردن عاميانه, تفكر منطقي و توانايي كنار آمد با محيط به گونه اي مؤثر.( فرانك برونو, فرهنگ توصيفي اصطلاحات روانشناسي, ص 341, طرح نو, تهران, 1373 ).

ب. حافظه (Memory):

حافظه فرآيندي ذهني مي باشد.( همان, ص 124) كه همه يادگيري ها نشاني از او دارند.

روان شناسان دو تمايز اساسي را درباره حافظه مفيد مي دانند.

نخست مراحل حافظه مي باشد كه عبارتند از رمز گرداني, اندوزش و بازيابي اطلاعات.

تمايز دوم به وجود دو نوع حافظه پيوسته است؛ يعني حافظه كوتاه مدت و دراز مدت. (گروهي از نويسندگان, پيشينع ص 401_403 )

درباره چگونگي كاركرد حافظه, دو ديدگاه در ميان روانشناسان مطرح مي باشد.

يكي آن كه اساس بيولوژيكي حافظه, گروههاي ياخته هاي عصبي اند كه كار يكديگر را آسانتر مي كنند .

و ديگري آن كه اطلاعات, از راه تغييراتي كه در ساخت مولكولهاي اسيد ريبونوكلئيك  در هسته ياخته هاي عصبي پديد مي آيد, در مغز و دستگاه عصبي باقي ميماند.( فرانك برونو, پيشين,ص 125_124) 

ج .  عقل (reason):

عقل, در لغت, معاني گوناگون دارد كه مهمترين آنها, فهم و ادراك مي باشد. اين واژه, افزون بر معناي لغوي ياده شده, در عرف و فنون گوناگون, معاني مختلفي دارد كه در اينجا تنها به كاربردهاي فلسفي آن اشاره مي شود.

كلمه عقل به معناي جوهر مستقل بالذات و بالفعل كه اساس و پايه جهان ماوراءطبيعت و عالم روحانيت مي باشد و همان است كه در تعريف آن گفته مي شود: هر جوهر مجرد مستقلي, ذاتا و فعلا, عقل مي باشد. اين موجود ذاتا و فعلا مستقل, همان عقل به معناي صادر اول, دوم و ... است.

معناي ديگر آن همان نفس مي باشد كه در مراتب گوناگون به نامهايي مانند عقل بالقوه, بالملكه, بالفعل و بالمستفاد خوانده مي شود. خلاصه آن كه فلاسفه در مقام بيان و جدا سازي موجودات از يكديگر, آنها را در ده مقوله منحصر كرده اند, نه مقوله عرض و يك مقوله جوهر. سلامت و مهر

جوهر نيز پنج قسم مي باشد: ماده, صورت و جسم كه هر سه ذاتا جوهر ماديند و دو قسم ديگر آن كه نفس و عقل مي باشند, ذاتا مجردند.

نفس, جوهري است كه ذاتا مجرد بوده و فعل به ماده نياز دارد و عقل, جوهري است كه ذاتا و فعلا مجرد مي باشد و مراد از چنين جوهري كه به نام عقل خوانده شده, همان عقل به معناي نخستين مخلوق خداوند مي باشد كه عالم ماوراء طبيعت را تشكيل مي دهد. عقل, به معناي عقل انساني كه بررفتار و اعمال او حاكم است, همان نفس مي باشد. salamatomehr

برخي از سخنان فلاسفه در اين باره به قرار زير است:
-بر هر يك از مراتب نفس انساني عقل گفته شده است, مانند عقل بالقوه و عقل بالملكه
-آگاهي به مصالح امور و سود ها و زيان ها و زشتي اعمال
-توانايي درك كليات كه رتبه كمال نفس مي باشد
-مطلق نفس؛ يعني روح مجرد انسان را عقل مي گويند
-نيروي تدبير زندگي
-خاستگاه كمال نفس و بالاخره نيروي تدبير سعادت اخروي (عقل معاد) (جعفر سبحاني, فرهنگ علوم فلسفي و كلامي, ص 482_483, امير كبير, تهران, 1375 )

خلاصه آن كه نفس انسان, بسان نفس عالم, علت حركت انسان مي باشد؛ وانگهي, همين نفس از يكسو به عالم فرا مادي و از سوي ديگر به عالم حس پيوسته است و داراي دو جزء مي باشد؛ يكي جزء اعلي و برتر و ديگري جزء اسفل و پست به جزء نخست كه بر درك عالم فرا مادي توانمند, بسيط, داراي اجزايي جداناشدني و ابدي است, عقل گفته مي شود. 

2. درباره پيوند عقل با هوش و حافظه گفتني است كه خاستگاه و بستر حقيقي آگاهي ها و ادراكات انسان, عقل و نفس او مي باشد و حس هاي پنجگانه او, تنها به عنوان ابزار و زمينه شكل گيري آنها برشمرده مي شوند. 

به ديگر سخن, كانون اصلي ادراكات آدمي را عقل او, يعني مرتبه اي از نفس, تشكيل مي دهد و هوش, حافظه و مواردي از اين دست, مراتبي از حوزه كاركرد آن به شمار مي روند.

http://www.porseman.org 

کانال تلگرام سایت      https://telegram.me/joinchat/CqcX2jzIZxNFhXBYQEW7Ew