راهکارهای موثر مقابله با خودکشی

به گزارش سلامت و مهر به نقل از ایسنا براساس تعریف مصطلح؛ هر نوع مرگی را که به طور مستقیم از عمل مثبت یا منفی فردی حاصل شده و نتیجه اقدام خود آگاه باشد، خودکشی نام دارد ؛ اقدامی که نه تنها به لحاظ نگاه دینی در ادیان الهی، بلکه از نگاه اجتماعی نیز، نکوهش شده است اما علیرغم اینکه خودکشی از هیچ منظری پسندیده نبوده و اقدامی تاسف برانگیز محسوب می‌شود، آمارها، نگران کننده است.

از منظر آگاهان و صاحب‌نظران علوم اجتماعی و روانشناسی، خودکشی به معنی آسیب مرگبار به خود و تلاشی آگاهانه برای خاتمه دادن به زندگی است. موضوع خودکشی به عنوان یک اختلال روحی-روانی که باعث برانگیختن عواطف به نفع یا علیه اقدام کننده می‌شود و به نظر می‌رسد که می‌تواند همچون یک معظل اجتماعی بیان شود.

خودکشی پدیده‌ای جهانی و همه‌جاگیرست که دنیای معاصر به علت تغییرات عمده در زمینه‌های مختلف اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی، در نتیجه دگرگونی اساسی در سبک و شیوه زندگی و کم‌رنگ شدن ارتباط و پیوند بین فرد و جامعه شتاب فزاینده‌ای پیدا نموده و به مثابه یک مشکل عمده اجتماعی و بهداشت روانی در بسیاری از کشورها مطرح شده است.

یک روانشناس خانواده در خصوص پدیده خودکشی به ایسنا گفت: پدیده خودکشی یکی از آسیب های اجتماعی رو به پیشرفت است که بر اساس یافته های تحقیقی شاخص های متفاوتی نظیر مسائل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اختلالات روحی و روانی، ارتباطات خانوادگی و مسایل عاطفی در ایجاد یا تشدید آن نقش دارد.

احمد طرماح با بیان اینکه پدیده خودکشی با توجه به آسیب هایی که به بافت بازماندگان و نیز احتمال الگو گیری اجتماعی دارد، باید راهبردهای پیشگیرانه ای برای آن در نظر گرفته شود، افزود: لزوم مدیریت در این زمینه از وظایف اصلی نظام های حاکمیتی هر کشوری خواهد بود.

او خاطرنشان کرد: این پدیده که مورد رصد و ارزیابی محققین در سراسر جهان قرار گرفته از زوایای مختلف نظیر فصول سال، جنسیت، سن ایجاد واقعه، منطقه جغرافیایی، علل و… در مورد آن بررسی شده است.

این روانشناس خانواده افزود: همانطور که آمارها نشان می‌دهد، اختلافات خانوادگی، احساس بی هویتی، بی معنایی در زندگی، احساس یاس، اختلالات روانپزشکی، شکست های عاطفی و مسایل اقتصادی و اجتماعی، و حتی تعارضات در هویت جنسی از مهمترین علت های این پدیده به حساب می آید.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به یافته های تحقیقی و در معرض خطر بودن سنین حساس نوجوانی و جوانی و مشکلات عدیده ای که این قشر بشکل متناوب درگیر آن هستند مثل روابط عاطفی، تحصیلات ، آینده نگری نامعلوم، نداشتن شغل، ازدواج و چرخه مشکلات اولیه تشکیل خانواده، آموزشها حول محور چگونگی ارتباط با این گروه و روشهای کارآمد حمایتی و انگیزشی و تقویت مبانی شخصیتی و معنوی از دیگر موارد بروز پدیده خودکشی است.

طرماح با بیان اینکه گاهی خودکشی ممکن است اول به دگرکشی منجر شود و بعد شخص دست به از بین بردن خود بزند، گفت: فشارهای روحی و نگرش منفی و غلط می تواند منشأ اینگونه عملکردهای منفی باشد.

این مشاور و مدرس دوره‌های روانشناسی خانواده با اشاره به اهمیت موضوع خودکشی و تاثیراتی که در دراز مدت و گستره‌ای وسیع بر ساختار خانواده و جامعه به جا می‌گذارد، گفت: مسئولان سلامت روان در کشور و استان فارس به دنبال استراتژی‌های کارآمد برای پیشگیری از این موضوع هستند.

طرماح، با بیان اینکه تحقیقات جهانی نشان می دهد که برگزاری دوره های آموزشی تاثیر بسزایی در آگاهی والدین و افراد در معرض آسیب و کاهش میزان بروز آن دارد، گفت: به عنوان مثال، آموزش مهارت‌های ارتباطی بین والدین و فرزندان و یا آموزش و ایجاد معنا در زندگی و نیز تقویت بنیان های معنوی در فرد کمک می کند تا افراد و خانواده ها با نگاه مثبت تری به روابط فی ما بین بپردازند و شخص با یادگیری و معنا دهی در زندگی از بیهوده بودن خود فاصله گرفته و پوچ بودن جهان هستی را به هستی هدف مدار گره زند.

این روانشناس خانواده افزود: با افزایش آستانه تحمل و تاب آوری و انتخاب زندگی معقولانه و ارتباطات سالم‌تر و حتی انتخاب تغذیه و سبک زندگی فعال تر نقش پر انگیزه تر و هدفمندسازی را برای خود برگزیند.

وی افزود: روش‌های متفاوتی از جمله آموزش عمومی به آحاد جامعه، توسعه نشاط اجتماعی، مهارت‌های ارتباط موثر، آموزش درمان‌های معنوی، تغییر نگرش، توانمندسازی اشخاص در زمینه های شغلی و حرفه ای، استفاده از روش‌های مرسوم درمانی مثل CBT و روان درمان پویایی، و شناخت درمانی و رفتار درمانی در پیشگیری از خودکشی موثر است.

محمد کفاش روانشناس بالینی