من در کودکی مورد تجاوز جنسی قرار گرفتم و از اين بابت زجر مي كشم. كمكم كنيد.

پرسشگر گرامي؛ در راستاي پاسخ به پرسش شما بايد عرض نمايم كه مشكل «مورد سوء استفاده جنسي» قرار گرفتن در كودكي كه در اصطلاح روانشناسي به آن(abuse) گفته مي شود، مشكلي جهاني است.

در واقع تجاوز جنسی نوعی انحراف جنسی است که شخص به این دلیل که نمی‌تواند از طرق عادی و با ایجاد رابطه انسانی، مشروع و قانونمند نیازهای خود را برطرف کند، با تمسک به زور و جبر و خلاف میل طرف مقابل به تمامیت جنسی وی تعرض می‌کند.

آنچه مشخص است ریشه یابی و بررسی علل وقوع چنین جرایم وحشیانه ای است، امر مهمی که هیچ گاه در کشور ما و توسط مسئولین مورد توجه قرار نگرفته است.

تجاوز جنسی محصول یک اختلال شخصیت و ناشی از دوران کودکی و نوجوانی فرد بوده و در واقع به نوعی در دوران رشد روانی وی یعنی دوران دهانی، دفعی، سالوس، نهفتگی و بلوغ در او پدید آمده است و در زمان جوانی و میانسالی خودنمایی می‌کند.

جرایم جنسی عمدتا ارتباط تنگاتنگی با شرایط سنی، فرهنگی و اقتصادی مرتکبان دارد؛ البته این نوع جرایم در اکثر کشورهای جهان وجود دارد.تجاوزات جنسی و به‌طور مشخص تجاوز به عنف از جمله جرایمی هستند که از قدیم‌الایام یعنی زمانی که بشر زندگی جمعی خود را آغاز کرد تا به امروز وجود داشته و هم‌اکنون نیز در کشورها و جوامع مختلف با انگیزه‌های متفاوت ارتکاب می‌یابد.

تجاوز جنسی به عنوان یک بزه معمولا به صور مختلف در قالب :

- کودک‌آزاری از نوع آزار جنسی

- زنای با محارم

- سادیسم جنسی

- پورنوگرافی و عورت‌نمایی

انجام می‌شود و در دو حالت ماسوخیسم و یا سادیسم یعنی خود‌آزاری و دیگرآزاری خودنمایی می‌کند.

افرادی که دست به تجاوز جنسی می‌زنند، صرفا کسانی نیستند که نمی‌توانند رابطه جنسی با جنس مخالف یا حتی با جنس موافق برقرار کنند بلکه حتی در میان افرادی که دارای همسر و فرزند هستند این نوع جرایم دیده می‌شود.

مطالعه پرونده‌هایی که به صورت سریالی منجر به مرگ افراد می‌شود در کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی ایران نشان‌دهنده این است که مهاجم بعد از شناسایی قربانی در فرصتی مناسب ضمن تعرض جنسی، آزار و اذیت و حتی ربایش قربانی، او را به قتل می‌رساند؛ لذا در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت تجاوز جنسی محصول یک اختلال شخصیت و ناشی از دوران کودکی و نوجوانی فرد بوده و در واقع به نوعی در دوران رشد روانی وی یعنی دوران دهانی، دفعی، سالوس، نهفتگی و بلوغ در او پدید آمده است و در زمان جوانی و میانسالی خودنمایی می‌کند.

در مجموع تعرضات جنسی توسط افرادی انجام می‌شود که:

- از لحاظ شخصیتی و روانی متعادل نیستند

- یا خود، قربانیان خشونت جنسی در دوران کودکی توسط افراد فامیل یا غریبه بوده‌اند

- یا اینکه مورد ضرب و شتم پدر و مادر قرار گرفته‌اند و از جنس مخالف کینه به دل دارند

- یا به دلیل آموزه‌ها یا آموزش‌های اعتقادی و باورهایی که به صورت غلط به آنها منتقل شده با دید این که جامعه را از این مفاسد پاک کنند، دست به ارتکاب این جرایم می‌زنند.

بر اساس ماده 82 قانون مجازات اسلامی، حد زنای به عنف اعدام است. این ماده كه دارای چند بند است، می گوید:' حد زنا در موارد زیر قتل است و فرقی بین جوان و غیر جوان و محصن و غیرمحصن نیست .... بند د - زنای به عنف و اكراه كه موجب قتل زانی اكراه كننده است'

لذا روانشناسان راه كارها و تكنيكهايي براي چنين مواردي تهيه ديده‌اند تا بتوانند با بكار بستن آن، از شدت اختلالاتي كه از اين ناحيه متوجه شخص مي شود كاسته و صدمات آن را به حداقل رسانده و در صورت امكان آن را محو نمايند.

از جمله اين راهكارهاي بسيار كار گشا

-  تكنيك(debriefing  ذكر حادثه با ريزترين جزئيات) - یک نوع تکنیک گشتالت درمانی است. 

- تکنیک (EMD  درمان از طريق حركات چشم همرا با ياد آوري حادثه است) كه پيشنهاد مي شود شما با مراجعه به يك روان درمانگر با تجربه مشكل خود را با وي در ميان بگذاريد و علائم باليني اختلال خود را به او گزارش دهيد و زير نظر ايشان مراحل مختلف راهكارهاي ياد شده را پي گيري نماييد.

حال براي آشنايي اجمالي شما با دو تكنيك فوق بايد عرض نمايم كه، بريفينگ(briefing) به معني خلاصه‌سازي است و دي بريفينگ(debriefing) ضد خلاصه‌سازي است. همانند واژة شارژ و دشارژ ، ضدخلاصه‌سازي يعني بيان با تفصيل و جزئيات؛ يعني درمانگر از مُراجع مي‌خواهد آن حادثه را با جزئيات بيان كند، اين تكنيك از تكنيكهاي گشتالت درماني است.

درمانگران گشتالتي مي‌گويند:

وقتي براي ‌شخصي‌حادثة وحشتناكي اتفاق مي‌افتد و مشكلات روحي و رواني براي او ايجاد مي‌كند، اگر آن را با جزئيات براي روان درمانگر تعريف كند و روان درمانگر مترصد اين باشد كه از آن جزئيات دوباره سوالات ريزتري طرح كند تا مراجع با جزئيات ريزتر آن را جواب دهد، به طوري كه جزئيات ريز آن حادثة وحشتناك كاملا و با تمام ابعاد و زوايا در ذهن مُراجع بيايد، محال است كه ديگر آن حادثه براي آن مراجع آزار دهنده و اختلال‌زا شود.

زيرا اساس در گشتالت درماني اينست كه هيچ تجربه اي بر ما وحشتناك نيست و مكا نيزمي ‌كه ذهن ما دارد اينست كه اگر اموري كه اتفاق مي‌افتد، هزار بار هم وحشتناك باشد، چندش آور باشد شما وقتي كه آن را از همة ابعاد و زوايا ببيني، آن واقعه نمي‌تواند اثر بيماري‌زا داشته باشد، و علّت اينكه اثر اختلال‌زا دارد براي اينست كه شما به تمام جزئيات آن اشراف پيدا نمي‌كنيد و فقط مثلا يك بعد را مي‌بينيد وابعاد ديگر را نمي‌بينيد و براي همين از آن وحشت مي‌كنيد.

براي تقريب به ذهن شايد بشود مثال :فردي را زد كه براي اوّلين بار مي خواهد پشت فرمان بنشيند و رانندگي ياد بگيرد:

وي ابتدا وحشت ودلهرة زيادي دارد و مي ترسد كه يك نفر را زير بگيرد و يا تصادف وحشتناكي بكند كه منجر به كشته شدنش شود و يا ماشين اش صدمه ببيند، امّا كم كم كه با ماشين اُخت مي‌شود و به تمام زواياي آن وارد مي‌شود و احاطه و اشراف به آن پيدا مي‌كند، اين ترس و وحشت او هم به همان نسبت كم مي‌شود، تا آنجا كه براحتّي در خيابان ويراژ داده و گاهي لايي مي‌كشد و با سرعت 180 هم در اتوبان مي رود. سلامت و مهر 

مثال ديگر:

وقتي در جنوب شرق آسيا سونامي اتفاق مي‌افتد مثلاً بچه‌اي كه در خيابان راه مي‌رود را در نظر بگيريد، ناگهان مي‌بيند كه در پشت سرش يك موج هفتاد متري مي‌آيد، اين صحنه وحشتناك همانند كابوسي وحشتناك روح و روان او را بهم مي ريزد و او را دچار اختلالي مي كند كه روانشناسان از آن به [1] PTSD (ضربه و استرس پس از سانحه) ياد مي‌كنند، روان درمانگر مي‌آيد و از اين بچه و بچه‌هاي ديگر مي‌خواهد صحنه را با جزئيات تصور كنند و نقل كنند، تا در آخر كار اين بچه صحنه را آن‌طوركه هست، برايش جا بيافتد، وقتي آن طور كه بوده جا افتاد ميزان آزاردهندگي آن كم مي‌شود. مثلا فرض كنيد ما از اين بچه بخواهيم آن صحنه را با جزئيات نقل كند. سپس از همان جزئياتي كه نقل مي‌كند سوالات ريزتر و جزئي‌تري برايش نقل مي‌كنيم تا بيشتر بگويد و سپس در حضور او از ديگر افرادي كه شاهد جريان بوده‌اند سوالاتي مي‌كنيم و از جزئياتي كه تعريف مي‌كنند باز جزئيات ديگري را استخراج كرده و مورد سوال قرار مي‌دهيم و به اين وسيله تمام ابعاد و زواياي آن صحنه براي بچه مشخص شود و رو بيايد و اين باعث مي‌شود كه ميزان آزار دهندگي و اختلال كاهش پيدا مي‌كند.

روان درمانگران ابتدا اين تكنيك را رويPTSD ها اجرا كردند و بعد درافراد و خانواده‌ هايي كه با صحنه‌هاي وحشتناك و اختلال‌زا روبرو شده بودند، بكار گرفتند؛

و اما در مورد تكنيك بعدي نيز بايد بگويم كه،

-  [ 2] EMT  يعني درمان از طريق حركات چشم

-   و [ EMD[3 هم گفته‌اند كه به معني حساسيت زدايي از طريق حركات چشم مي باشد.

-  و [ 4 ] EMDR هم گفته شده كه به معني باز فرآوري و از نو پردازش كردن است.

اين تكنيك در راستاي تكنيك «دي بريفينگ»(debriefing) است و كاربرد زيادي هم در خانواده درماني و هم در رابطه با زوجين وهم افرادي دارد كه به خاطر داشتن تجارب وحشتناك و تلخ، دچار مشكل شده‌اند.

ما در اين بحث به شما مي‌گوييم كه چگونه مي‌شود آن تجارب را تا حدودي كم رنگ كرد تا موجب اختلال جدي در كار كرد خانواده و يا زوجين و يا افرد نگردد. واژة «شستشوي مغزي» كه گفته مي شود، همين است، البته ما در مغز و ذهن انسان چيزي به نام دليت(delete) نداريم، كه مثل رايانه اطلاعاتي را حذف كنيم و مغز ما طوري طراحي شده كه هرگز نمي‌تواند چيزي را بطور كامل پاك كند و فقط مي‌توانيم آنرا كم ‌رنگ و كم‌ اثر بكنيم.

ما در اين تكنيك به فرد مي گوييم كه

چشمان خود راببندد و حادثه و يا صحنه ازار دهند را تصور كند و وقتي اوج ناراحتي اش فرارسيد با اشاره انگشت خود به ما علامت مي دهد و آنگاه چشمان خود را باز مي كند و انگشت مارا كه در فاصله بيست و پنج سانتيمتري قرار گرفته و در شعاع 180 درجه به اين طرف و آن طرف ميرود تعقيب نمايد و ما بيست بار اين كار را مي كنيم و... و بالاخره در طي چند جلسه با اينكار بار هيجاني صحنه از تصاوير آن جدا مي شود و تصور صحنه ها ديگر آن آزار دهندگي را ندارد؛ البته من در اينجا فقط براي آشنايي شما با اين تكنيكها، توضيحات گذرايي دادم و شما بايد براي انجام آنها زير نظر يك روان درمانگر با تجربه و متدين اقدام نماييد.سلامت و مهر 

و اما از جهت شرعي چنين نيز بايد عرض نمايم كه چون شما به عنف ( به اجبار و زور) مورد سوء استفاده قرار گرفته ايد، هيچ گناهي از اين جهت بر عهده شما نمي باشد، چه آنكه گناه بر چيزي كه انجام و يا ترك آن در قدرت انسان باشد تعلق مي گيرد نه يك عمل خارج از اراده و اختيار؛ البته شما از سوء استفاده كنندگان طلبكاريد و قطعا سوء استفاده گران در آخرت مورد بازخواست شديد الهي قرار خواهند گرفت و شما به حق خود خواهد رسيد انشاء الله.
 

کمک به قربانيان تجاوز جنسی و جامعه آنان

تجاوز جنسی نوعی خشونت جنسی است که به طور معمول عليه زنان و دختران پناهنده اعمال می شود.این اتفاق می تواند در کشورهای موطن آنان٬حين فرار٬یا در اردوگاه های پناهندگان در زمانی که هيچ پشتيبانی ندارند٬رخ بدهد.

اعمال خشونت جنسی نظير تجاوز به عنف برای پناهندگان مؤنث تجربه های وحشتناکی محسوب می گردند.به بعضی از کسانی که مورد تجاوز جنسی قرار می گيرند چنان ضربه عاطفی تکان دهنده ای وارد می شود که دست به خودکشی می زنند.

 تجاوز جنسی در زندگی قربانی وخانواده اش به اندازه جامعه ای که در آن زندگی می کنند٬تأثير می گذارد. سلامت و مهر

حقایقی درباره تجاوز جنسی و آسيب های روانی ناشی از آن  

تجاوز جنسی عملی خشن و متجاوزانه است.این عمل به طور معمول عليه زنان و دختران پناهنده اعمال می شود. · تجاوز جنسی معمولانباید به عنوان یک عمل جنسی محسوب گردد.مردانيکه به زنان ودختران تجاوز می کنند٬این کار را برای اعمال تسلط و قدرت نمایی انجام می دهند.آنها ممکن است عصبی بوده و بخواهند به کسی آسيب برسانند. · تجاوز جنسی و سایر انواع خشونت جنسی٬ضد حقوق انسانی زنان و دختران پناهنده است. ·

هرزن پناهنده٬در هر سنی٬ممکن است مورد تجاوز واقع شود.امکان دارد او بيشتر از60سال یا کمتر از 9سال داشته باشد. · زنان و دختران پناهنده ممکن است در کشور خودشان٬اردوگاه های اولين کشوری که وارد می شوند٬یا در کشوری که سرانجام اسکان داده می شوند٬مورد تجاوز چنسی قرار گيرند. ·

مردانی که برای مراقبت از زنان ودختران پناهنده گمارده می شوند٬گاهی خود به زنان تجاوز می کنند. · تجاوز به زنان و دختران پناهنده اغلب از پيش طراحی می شود. ·

تجاوز جنسی اثرات زیان بخش شدیدی روی زنان و دختران پناهنده دارد و می تواندزندگی آنها را تغيير دهد. تجاوز جنسی در تمام کشورهای جهان٬بر عليه زنانی از هر نژاد و هر طبقه اجتماعی و اقتصادی اتفاق می افتد.آمار نشان می دهد که هر 5 دقيقه یک زن مورد تجاوز جنسی قرار می گيرد.بسياری از زنان از گزارش تجاوز جنسی خودداری می کنند.

تجاوز جنسی اغلب وسيله ای برای ارضای جنسی نيست.

پژوهش ها حاکی از آن است که اغلب اوقات از این عمل به عنوان راهی برای نشان دادن قدرت مردان نسبت به زنان استفاده می شود.از آنجایی که در طی جنگ مردان نياز بيشتری برای کسب قدرت دوباره و کنترل احساس می کنند٬این عمل به ویژه در مورد پناهندگان اتفاق می افتد.تجاوز جنسی فقط یکی از انواع خشونت بر عليه زنان است.انواع دیگر شامل خشونت خانوادگی یا خانگی است. پناهندگان مؤنث ممکن است در هر زمان از فرار خود مورد تجاوز جنسی قرار گيرند.امکان دارد زنان به وسيله دزدان دریایی٬مأموران مرزی٬مأموران گشت٬سایر پناهندگان٬دلالان(واسطه ها) ٬مردانی که در مقابل در یافت مبالغ هنگفتی پول به پناهندگان در فرار غير قانونی به سایر کشورها کمک می کنند٬مورد تجاوز جنسی قرار گيرند.

دلالان ممکن است زنان و دختران را در ازای عبور امن٬مورد تجاوز قرار دهند.ممکن است به جای دریافت پول یا علاوه بر دریافت آن٬این کار را انجام دهند.در اردوگاه٬گاهی ممکن است زنان در مقابل دریافت جيره غذایی و سایر احتياجات وادار شوند تا با مسئولين اردوگاه روابط جنسی داشته باشند.

مردان نيز می توانند مورد تجاوز جنسی واقع شوند مردان نيز می توانند مورد تجاوز جنسی واقع شوند.امکان دارد برای مردان و پسران پذیرفتن این مسئله که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند٬مشکل باشد.ممکن است از اینکه نتوانسته اند از وقوع این عمل جلوگيری کنند٬خود را ضعيف احساس کنند.شاید اطلاع نداشته باشند که بسياری از مردان دیگر نيز مورد تجاوز قرار گرفته اند.

اطمينان حاصل کنيد که مردان بتوانند با یک مشاور مذکر به طور خصوصی صحبت کنند.اگر تعداد مردان در این مورد افزایش یابد٬ می توانيد یک گروه حمایتی برای قربانيان تجاوز جنسی مردان قرار دهيد. salamatomehr 

چگونه قربانيان تجاوز جنسی را شناسایی کنيم؟

--  زنان و دختران پناهنده اغلب با توجه به دليل نوع فرهنگ ودین خود ٬تمایلی به بيان ویا گفتگوی صریح در مورد این مسئله که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند٬ندارند.این بدان معنا است که مسئله نهفته باقی می ماند.

--  وقتی که مشکل به صورت یک راز حفظ شود٬کمک کردن به قربانی دشوار است.

--  سعی کنيد با فردی که فکر می کنيد ممکن است قربانی تجاوز جنسی باشد٬ملاقاتی داشته باشيد .

--  در صورت امکان ٬یک مسئول مؤنث در امور پناهندگان باید این کار را انجام دهد.چنانچه زن یا دختر پناهجو از صحبت در مورد مشکل خود احساس شرم کرده یا تمایلی به صحبت درباره حادثه نداشته باشد٬از او به شکلی ملاحظه کارانه و غير مستقيم سؤال کنيد.

--  روش هایی برای شناسایی قربانيان جنسی   اطلاعات مربوط به پيشينه وسرگذشت پناهندگان که چگونگی فرار را توصيف می کند٬مطالعه کنيد.این اطلاعات به شما کمک خواهد کرد تا موقعيت هایی را که ممکن است تجاوز جنسی رخ داده باشد٬شناسایی کنيد.

 -- در جست وجوی علایم فشار روانی ناشی از ضربه عاطفی باشید٬این علایم می تواند کابوس ٬از دست دادن اشتها٬غم٬ترس٬گيجی یا انزوا باشند.گاهی قربانی تجاوز جنسی درباره خود کشی صحبت می کند.

 --  در جست وجوی علایم خشونت جسمی در قربانی باشيد ٬بعضی اوقات شوهر یا سایر اعضای مذکر خانواده ممکن است یک قربانی تجاوز جنسی را به دليل این که تصور می کنند او دیگر ناپاک است٬مورد ضرب و شتم قرار دهند.

 --  با خانواده دیداری داشته باشيد تا بفهميد که آیا آنان متوجه مشکلی شده اند.

--  با اعضا و رهبران جامعه تماس تنگاتنگی داشته باشيد تا دریابيد که آیا دختر جوان یا زنی در انزوا نگه داشته می شود٬یا مردم در مورد او مطالب ناخوشایندی مطرح می کنند.این امر ممکن است مشخص سازد که او قربانی تجاوز جنسی است.

--  متاسفانه وقتی که پناهندگان دیگر در اردوگاه به گرفتاری یک قربانی تجاوز پی می برند ٬ممکن است از اوبه بدی یاد کنند.امدادگر باید با بزرگتر ها٬رهبران دینی و سایر رهبران جامعه دیدار داشته باشد٬ تا چنان چه شایعات و صحبت های نا پسندی در مورد زن یا دخترپناه جویی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است٬وجود دارد٬به آن پی ببرد.

برخی از واکنش ها نسبت به تجاوز جنسی

افسردگی٬ واکنشی متداول به تجاوز جنسی است ٬اما قربانی تجاوز ممکن است گرفتار بعضی از احساسات زیر نيز باشد:

- احساس سرافکندگی و بدنامی یا احساس حقارت(از دست دادن آبرو در جامعه)

- احساس گناه به خاطر بد نام کردن خانواده

- خشم

- یک حس تسليم در مقابل سرنوشت یا تقدیر

- فکر کردن مداوم به مشکلات خود

- منزوی کردن خود یا منزوی شدن به وسيله خانواده

- ترس از بيگانگان

- کابوس دیدن یا ناتوانی در خوابيدن

- کم اشتهایی

- نااميدی به آینده یا ترس از تغيير

- ترس از آینده

- در ماندگی

- احساس پليدی و آلودگی

چگونه به قربانيان تجاوز جنسی کمک کنيم؟

بامحرمانه نگه داشتن اقدامات در تمام موارد تجاوز جنسی ٬رازداری را رعایت کنيد.رازداری مطلق الزامی است .

چنان چه قربانی تجاوز احساس کندکه مشاور امدادگر ٬قابل اعتماد نيست٬رنج خواهد برد و مشاور نمی تواند وظيفه اش را به درستی انجام دهد.

برای نمونه٬امدادگر باید بسيار مواظب باشد از سرگذشتی صحبت به ميان نياورد که قربانی تجاوز تصور کند سرگذشت او است ٬حتی اگر نامی از اوبرده نشود.قربانی تجاوز٬و سایر زنان٬ممکن است احساس کنند که مشاور برای محرمانه نگه داشتن مسائل آنها قابل اعتماد نيست.این کار ممکن است قربانيان دیگر را که هنوز گرفتاری خود را با کسی مطرح نکرده اند ٬از اقدام به این کار منصرف کند.

رازداری یعنی افشا نکردن نام قربانی و هویت او به دیگران.اطلاعات کتبی یا پرونده قربانی ٬باید در محل امنی دور از دسترس دیگران نگه داری شود.

امکان دارد بعضی از قربانيان تجاوز ترجيح بدهند که در مورد سرگذشت خود با مسئولين٬ یا حتی همسر و خانواده خود صحبت نکنند. ·

بدانيد که تجاوز جنسی از سایر انواع خشونت های جنسی برعليه زنان و دختران پناهنده فراوان است. زنان ودخترانی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند٬ممکن است به دليل احساس شرمساری علاقه مند نباشند که در مورد تجربه تلخ خود با سایر افراد صحبت کنند. ·

چنان چه قربانی به بيماری واگيردار جنسی مبتلا گردیده و یا در اثر تجاوز باردار شده است ٬اطمينان حاصل کنيد که در مرکز بهداشت حضور یابد.اورا وادار به تصميم گيری نکنيد ٬اما کاملا روشن سازید که نياز به کمک پزشکی حرفه ای دارد. ·

توجه و حمايت خود را به قرباني تجاوز نشان دهيد.به داستان هاي او گوش دهيد . درباره او قضاوت هاي اخلاقي نكنيد. ·

وقتي كه قرباني براي صحبت كردن آمادگي دارد٬ بگذاريد صحبت كند.

او وقتي كه احساس كند مي تواند به شما اعتماد كند صحبت خواهد كرد .

اورا وادار به تصميم گيري نكنيد.

او را مجبور نكنيد كه جريان تجاوز جنسي خود را بارها تكرار كند.

روش هايي براي پايان دادن به انزواي اجتماعي قرباني تجاوز پيدا كنيد.

احساسات خود را با سايرمسئولين كمك براي سهيم شدن در تجربيات در ميان بگذاريد.

براي قربانيان تجاوز و خودتان گروه هاي حمايتي تشكيل دهيد.هركسي نياز داردكه از نظر عاطفي و اجتماعي٬توسط افراد ديگر حمايت شود.

به مسئولين كمك كنيد تا برگه هاي اطلاع رساني عمومي به زبان هاي پناهندگان تهييه كنند.اطلاعات بايد در دسترس همه قرار گيرد.با انجام اين كار نه تنها پناهندگان مونث ٬بلكه مردان نيز در مورد تجاوز جنسي و به طور كلي خشونت هاي جنسي آگاه تر خواهند شد.

مراحل چهار گانه معالجه

وقتي كه دلايل كافي وجو دارد كه دختر جوان يا زني مورد تجاوز جنسي قرار گرفته و از عواقب آن رنج مي برد٬براي اطمينان از اين كه او از توجه و درمان برخوردار مي گردد٬بايد گام هاي زير برداشته شود:

گام اول­

به قرباني تجاوز توضيح دهيد در اتفاقي كه رخ داده ٬او مقصر نيست.اين توضيح براي آن دسته از زناني كه با توجه به دين وفرهنگ خود معتقدندكه اين رخداد تلخ به منظور تنبيه آنان به خاطر كار ناپسندي است كه انجام داده اند ٬اهميت ويژه اي دارد. سلامت و مهر 

گام دوم­

معمولا بعد از تجاوز جنسي قرباني تصور مي كند كه بد و ناپاك است . دربعضي فرهنگ ها مردم براين باورند كه ارزش يك زن به بكارت٬تواضع و پاكدامني زنانه اوست. در اين فرهنگ ها به طور معمول اعتقاد براين است كه تجاوز جنسي باعث مي شود كه از ارزش زن كاسته شده و ناپاك گردد.براي تغيير اين باور ها و نگرش ها٬از رهبران ديني كمك بخواهيد .براي نمونه ٬آنها با اجراي تشريفات خاص عبادي زدودن ناپاكي و يا دعا و نيايش ٬براي قرباني مي توانند به او كمك كنند.

گام سوم

­قرباني را تشويق كنيد تا خشم خود را نسبت به متجاوز بروز دهد سرزنش متجاوز ممكن است او را از سرزنش خود باز دارد.

گام چهارم

­روش هايي را به قرباني بياموزيد تا از دوباره مورد تجاوز قرار گرفتن در آينده اجتناب كند.پس از تاريكي ٬بيرون رفتن گروهي ايمن تر از تنها رفتن است .پناهندگان بايد سعي كنند روشي پيش بگيرند تا مرداني را كه مبادرت به تجاوز جنسي مي كنند به مقامات صاحب صلاحيت معرفي كنند.

ضربه روحی بسيار شدید

ضربه روحی قربانی تجاوز جنسی گاهی آنچنان شدید است که اثرات آن در کوتاه مدت ٬حتی با حمایت عاطفی ودارو درمانی برطرف نمی شود.

فقط رسيدگی مداوم تا زمانی که قربانی دوباره احساس سلامت کند ٬موفقيت آميز خواهد بود.

امکان دارد امدادگران موارد زیر را با مشاورین واجد شرایط درميان گذاشته و به طور مشترک به شکلی عميق تر با قربانی ضربه روحی شدید روبرو شوند:

راه های روبرو شدن امدادگران  با ضربه روحی فرد 

گام اول­

اطمينان حاصل کنيد که قربانی تجاوز جنسی٬به یک مشاور دوره دیده دسترسی داشته باشد ٬مشاوری که بتواند حداقل یک ساعت در هفته با او جلسه داشته باشد.

گام دوم­

مشاورباید در تيمی متشکل ازیک زن بهداشت کاردوره دیده یا امدادگری که با فرهنگ قربانی تجاوز جنسی اشنا است٬کار کند.

گام سوم

­مشاور وامدادگرپناهندگان باید همکاری صميمانه ای با سایر فراهم کنندگان خدمات٬اعضای جامعه و رهبران دینی داشته باشند تا اینکه همه بياموزند که دلسوزانه و ماهرانه با قربانی های تجاوز جنسی برخورد کنند.

گام چهارم­

مسئولين پناهندگان وتأمين خدمات باید با همکاری یکدیگر فعاليت های مفيدی را برای قربانيان تجاوز جنسی بيابند.اکثر زنان پناهنده اظهار می کنند انجام کاری که نياز خود و یا خانواده شان را برای زنده ماندن تأمين سازد٬آنان را را از اندیشيدن دائمی به مسئله تجاوز جنسی باز می دارد.

مردانی که شاهد تجاوز جنسی به اعضای خانواده بوده اند نيز از ضربه عاطفی رنج می برند.آنها احتياج به کمک دارند تا بر این ناراحتی غلبه کنند.

گروه های حمایتی

یکی از روش های کمک به قربانيان تجاوز جنسی ایجاد یک گروه حمایتی است.اعضای این گروه باهم ملاقات کرده واز همدیگر حمایت کرده و از همدیگر حمایت می کنند و یکدیگر را از انزوایی که هر فردی احساس می کند ٬می رهانند.

گروه باید برای داشتن جلسه های پی درپی ترغيب شود.فعاليتهای گروهی باید دربرگيرنده کارهایی باشد که برای اعضای گروه جذابيت و ارزش داشته باشد و فکر آنان را با افکار مثبت سرگرم سازد.این امر از فکر کردن دائم به تجاوز جنسی جلوگيری می کند.آنها از اینکه هنوز می توانند کارهای مفيد و ضروری انجام دهند احساس اطمينان خواهند کرد.

همچنين٬گروه حمایتی به هر زنی کمک خواهد کرد تا مثل یک قربانی فکر نکند ودر مورد خود و موثر بودن در کار گروهی به صورت مثبت بيندیشد.

گروه حمایتی می تواند هم قربانيان تجاوز جنسی وهم زنانی که تحت تجاوز جنسی قرار نگرفته اما به نوع دیگری رنج برده اند را دربربگيرد.

گروه می تواند مشکلات فردی را مورد بحث قرار دهد٬اما در اغاز گفتگو باید نيازهای عمومی گروه مرکز توجه باشد تا اینکه به طور مستقيم به امور تجاوز جنسی یا سایر انواع سوء رفتارها پرداخته شود

.پس آنکه اعضای گروه با یکدیگر احساس راحتی کردند٬سرپرست گروه ممکن است یک مذاکره عمومی را درباره خشونت جنسی بر عليه زنان اغاز کند.

گروه باید در صورت امکان هفته ای یکبار نشست داشته باشد.نشست ها هم باید آموزنده و هم جالب باشد٬تا اینکه زنان شرکت در آن علاقه مند شوند.

زنان خود باید در مورد زمان ومکان مناسب برای نشست گروه توافق کنند.

از نشست های گروه حمایتی می توان به منظور آموزش اعضاءیا توسعه مهارت های آنان در فعاليت هایی نظير خياطی٬خواندن و نوشتن٬سلامتی وتغذیه زنان٬وشيوه های کسب درآمد نيز استفاده کرد.از نشست های گروه حمایتی نباید به عنوان مشاوره یا روانکاوی استفاده شود.

معمولأ مشاور٬به طور مستقيم یا غير مستقيم٬متوجه نيازهای پزشکی وروانی اعضای گروه خواهد شد.مشاور می تواند با گوش دادن به گفتگو ها در حين آموزش سایر فعاليت ها این کار را انجام دهد.امکان دارد در نشست های گروه حمایتی از الگوهای آموزشی متنوع استفاده گردد.

نکات مورد تأکيد در طول درمان

1)قربانيان تجاوز جنسی وسایر انواع سوء رفتارها٬مسئول تجاوز جنسی و بد رفتاری نيستند.

2)قربانيان تنها نيستند.بسياری از زنان دیگر به سوء رفتارهای اعمال شده برعليه خود غلبه کرده وزندگی طبيعی خود را (بهداشت روانی ­ کمک به قربانيان تجاوز جنسی ادامه می دهند.salamatomehr 

توصيه هایی بيشتر برای مشاوران وامدادگران اغلب اوقات مجبور خواهيد شد که قربانيان تجاوز جنسی را برای کمک٬به متخصصان بهداشت ورفاه ارجاع دهيد .اطلاع شما از منابع موجود در اردوگاه و چگونگی راهنمایی قربانی به شخصی که بتواند به آنان کمک کند٬حایز اهميت است.

بعضی از قربانيان تجاوز جنسی به کمک مشاوری آموزش دیده نياز خواهند داشت تا به مشکلات عاطفی خود فائق آیند.

سعی نکنيد خودتان مشاوره ویژه تخصصی عاطفی فراهم کنيد .

نقش شما باید به این صورت باشد: ­

کمک به در هم شکستن انزوای اجتماعی قربانی تجاوز جنسی

­کمک به قربانی برای درک مشکل

­کمک به قربانی برای خودداری از سرزنش خود

­تشویق قربانی تجاوز جنسی برای تبدیل شدن به عضوی فعال در جامعه زنان

­اطمينان از اینکه خدمات مورد نياز قربانيان به طور ملاحظه کارانه در دسترس آنها قرار گيرد.

این پنج اقدام به قربانی کمک خواهد کرد تا اثر نامطلوب عاطفی و اجتماعی حاصل از تجاوز جنسی به تدریج التيام یابد. قربانی تجاوز ممکن است شما مثل عضوی از خانواده ایلی و قومی خود بداند.همچنين امکان دارد او شما را تنها رابط خود با دنيای خارج بداند.این نگرش را پاس بدارید و رابطه گرم وصميمی خود را با او حفظ کنيد.

چيزی درباره قربانی تجاوز جنسی در حضور او یادداشت نکنيد.

پناهندگان ممکن است فکر کنند که اطلاعات وارد پرونده آنان شده وشاید مانع اسکان دوباره آنان گردد.

سعی کنيد به محض اینکه قربانی تجاوز جنسی محل را ترک کرد٬نکات ضروری را یادداشت کنيد.

وقتی که قربانی با شما جلسه دارد او را به عجله وادار نکنيد.

نکاتی برای مدیران اردوگاه

هماهنگی اقدامات برای کمک به قربانيان تجاوز جنسی

امدادگران وافرادی که مسئول خدمات رسانی در اردوگاه پناهندگان هستند٬باید درباره مشکلات قربانيان تجاوز جنسی و روشهای کمک رسانی به آنان تبادل نظر کنند.

یکی از نتایج این مذاکرات باید فهرستی باشد٬که هنگام کار با قربانيان تجاوز جنسی بتوان به مندرجات آن فهرست به ترتيت عمل نمود.در تهيه این فهرست باید مشاوران پناهندگان٬امدادگران ومترجمان آموزش دیده پناهندگان همکاری کنند تا اطمينان حاصل شود که گام های پيشنهادی از نظر فرهنگی قابل قبول است.

نقش رهبران مذهبی می توانند کمک بسياری به قربانيان تجاوز جنسی کرده و دیدگاه منفی مردم نسبت به آنان را تغييردهند.

با روحانيان و داوطلبين جامعه و مددکاران برای مذاکره درباره مشکل تجاوز جنسی نشست هایی داشته باشد.

به آنها ازطریق متوقف ساختن نگرش های منفی نسبت به قربانی و خانواده اش کمک کنيد.

درباره امکان برگزاری مراسم دینی ونيایش ویژه و نشست هایی برای قربانيان وخانواده هایشان با آنها گفتگو کنيد.

رهبران جامعه٬از جمله رهبران دینی(کشيش ها٬راهبان یا دیگرشخصيت های دینی)٬باید از اهميت نقش خود در روند بهبودی قربانيان تجاوز جنسی خانواده های آنان آگاه شوند.آنها می توانند به مردان بياموزند که دلسوز بوده و برای تغيير نگرش های منفی مردم نسبت به قربانيان٬کمک کنند. جلوگيری از تجاوز جنسی به زنان پناهنده مسئولين٬مأموران ونمایندگان سازمان های غير دولتی باید به کمک هم راهکارهایی تهيه ببينند تا هنگام گزارش تجاوز جنسی در اردوگاه٬طبق آن عمل شود.

دولت های ميزبان نيز باید در برنامه ریزی این اقدام لحاظ شوند.راهکارها باید شامل مجموعه رهنمودهایی برای مشاوران باشد تا هنگام گزارش تجاوز جنسی یا تهدید جنسی آن را بکار گيرند واز آن پيروی کنند.

روش کار باید به زنان پناهنده و جامعه آنان تفهيم گردد. آنها باید بدانند که هنگام وقوع تجاوز جنسی با چه کسی مشورت کنند.این به تنهایی٬یک اقدام بازدارنده در مقابل تجاوز است.

ارایه دهندگان خدمات و مشاوران بهداشت روانی می توانند از طریق آموزش عمومی وجلب حمایت و برخورد با دلایل ریشه ای تجاوز٬کارهای زیادی انجام دهند.از آنجا که پناهندگان خود در موضع قدرت قرار ندارند٬برای مساعدت به مقامات بالاتر وابسته هستند و سهيم نمودن سياست گزاران و تصميم گيرندگان در اطلاعات٬آنان را متقاعد می سازد که از دائمی شدن مسئله تجاوز جنسی در جامعه پناهندگان جلوگيری کنند.

پی نوشت ها  :

 [1] Post traumatic stress disorder
[2] eye movement therapy
[3] eye movement desensitization
[4] eye movement desensitization reprocessing

منبع :بهداشت روانی پناهندگان و آوارگان/تهيه و تدوین: سازمان جهانی بهداشتWho/مترجم :دکتر ضياء قائم مقام فراهانی/انتشارات رشد/سال 1381/صفحات: از صفحه 167تا 177

محقق: محمد کفاش روان شناس بالینی 

Write By  Mohammad  Kafash  Clinical Psychologist  and administrator website www.salamatomehr.com  

   mentalhealth894